بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH) یکی از شایع‌ترین مشکلات مردان در سنین میانسالی و سالمندی است و می‌تواند باعث تکرر ادرار، ضعف جریان ادرار، بیدار شدن‌های مکرر شبانه و حتی انسداد کامل ادرار شود.

وقتی درمان دارویی دیگر کافی نیست، پزشک گزینه‌های جراحی را مطرح می‌کند. سه روش مهم عبارت‌اند از:

• HoLEP – جراحی لیزری پروستات با لیزر هولمیوم

• TURP – تراش پروستات از راه مجرا با برق

• عمل باز پروستات – جراحی با برش شکمی

در این مقاله توضیح می‌دهیم عمل HoLEP چیست، چه تفاوتی با TURP و عمل باز دارد و زمان بهبودی هرکدام چقدر است.

🟩 عمل HoLEP چیست؟

HoLEP مخفف Holmium Laser Enucleation of the Prostate است.
در این روش با استفاده از لیزر هولمیوم، بافت بزرگ‌شده پروستات از راه مجرای ادرار و بدون برش پوستی، به‌طور کامل جدا و خارج می‌شود.

روند کلی عمل HoLEP

1. بیمار تحت بیهوشی عمومی یا بی‌حسی نخاعی قرار می‌گیرد.

2. آندوسکوپ (وسیله دید داخل مجرا) از طریق مجرای ادرار وارد می‌شود.

3. با لیزر هولمیوم، لوب‌های بزرگ‌شده پروستات از کپسول پروستات جدا می‌شوند.

4. بافت‌های جداشده داخل مثانه خرد و به خارج تخلیه می‌شوند.

5. در پایان، سوند موقت برای 3 روز گذاشته می‌شود.

چرا HoLEP مهم شده است؟

• بدون برش شکمی

• خونریزی کمتر نسبت به روش‌های قدیمی

• امکان درمان پروستات‌های بسیار بزرگ

• شباهت نتیجه نهایی به عمل باز، اما به‌صورت کم‌تهاجمی

🟩 عمل TURP چیست؟

TURP مخفف Transurethral Resection of the Prostate است؛ یعنی تراش پروستات از راه مجرا.

در این روش:

• آندوسکوپ از طریق مجرای ادرار وارد می‌شود.

• با استفاده از حلقه الکتریکی (برق)، بخش‌هایی از پروستات تراش داده و برداشته می‌شود.

• خونریزی نسبت به HoLEP بیشتر است و معمولاً برای پروستات‌های با حجم کمتر مناسب‌تر است.

TURP سال‌ها روش استاندارد طلایی بود، اما به‌تدریج در پروستات‌های بزرگ، جای خود را به HoLEP داده است.

🟩 عمل باز پروستات چیست؟

در عمل باز پروستات:

• برش نسبتاً بزرگی روی شکم یا زیر شکم داده می‌شود.

• جراح بافت بزرگ‌شده پروستات را با دست خارج می‌کند.

• این روش تهاجمی‌تر است، درد بیشتر و مدت بستری طولانی‌تری دارد.

امروزه عمل باز معمولاً فقط در موارد بسیار خاص و در مراکزی که امکانات HoLEP یا PCNL و سایر روش‌های کم‌تهاجمی را ندارند، استفاده می‌شود.

🟦 مقایسه HoLEP با TURP و عمل باز پروستات

جدول زیر یک خلاصه قابل فهم برای بیمار است :

🔹 ۱. نوع برش و تهاجم

• HoLEP:
  بدون برش پوستی، همه چیز از راه مجرای ادرار انجام می‌شود.

• TURP:
  بدون برش پوستی، از راه مجرا؛ اما با برق به‌جای لیزر.

• عمل باز:
  برش چند سانتی‌متری روی شکم، تهاجمی‌تر.

🔹 ۲. میزان خونریزی

• HoLEP:
  کمترین میزان خونریزی؛ مناسب حتی برای بیماران مصرف‌کننده رقیق‌کننده خون (با تشخیص پزشک).

• TURP:
  خونریزی بیشتر نسبت به HoLEP، مصرف رقیق‌کننده‌های خون محدودیت بیشتری دارد.

• عمل باز:
  خونریزی می‌تواند قابل توجه باشد و معمولاً نیاز به مراقبت بیشتر دارد.

🔹 ۳. حجم پروستات قابل درمان

• HoLEP:
  از حجم‌های متوسط تا بسیار بزرگ (حتی بالای ۱۰۰–۱۵۰ سی‌سی).

• TURP:
  معمولاً برای پروستات‌های کوچک‌تر و متوسط مناسب‌تر است.

• عمل باز:
  در گذشته برای پروستات‌های خیلی بزرگ استفاده می‌شد؛ اکنون در موارد محدود.

🔹 ۴. مدت بستری در بیمارستان

• HoLEP:
  معمولاً ۱ شب بستری کافی است.

• TURP:
  حدود ۱–۲ روز.

• عمل باز:
  ممکن است ۳–۵ روز بستری نیاز باشد.

🔹 ۵. گذاشتن سوند و مدت آن

• HoLEP:
  معمولاً سوند 3 روز برداشته می‌شود.

• TURP:
  ممکن است سوند کمی طولانی‌تر باقی بماند (مثلاً 7 روز).

• عمل باز:
  مدت زمان سوند معمولاً 10 روز

🔹 ۶. احتمال نیاز به عمل مجدد

• HoLEP:
  به‌دلیل برداشتن کامل بافت اضافی، احتمال عود و نیاز به عمل مجدد بسیار کم است.

• TURP:
  در برخی موارد، پس از چند سال ممکن است نیاز به جراحی دوباره باشد.

• عمل باز:
  میزان عود کمتر است اما به‌خاطر تهاجمی بودن، انتخاب اول نیست.

🟦 زمان بهبودی و برگشت به زندگی عادی

🕒 بعد از HoLEP

• بستری: معمولاً یک شب

• سوند: اغلب در ۲۴ ساعت اول برداشته می‌شود

• بازگشت به کارهای روزمره: ۳ تا ۵ روز پس از عمل

• ورزش و فعالیت سنگین: معمولاً بعد از ۳–۴ هفته (طبق نظر پزشک)

بسیاری از بیماران می‌گویند که چند روز پس از عمل، جریان ادرارشان تفاوت محسوسی با قبل دارد و علائم تکرر و سوزش بتدریج کاهش می‌یابد.

🕒 بعد از TURP

• بستری: ۱–۲ روز

• سوند: معمولاً ۲–۳ روز

• بازگشت به کارهای سبک: حدود ۱ هفته

• فعالیت سنگین: ۳–۴ هفته بعد از عمل

🕒 بعد از عمل باز پروستات

• بستری: ۳–۵ روز (یا بیشتر حسب شرایط بیمار)

• سوند: ممکن است چند روز تا بیش از یک هفته باقی بماند

• بازگشت به کارهای روزمره: ۳–۴ هفته یا بیشتر

• بهبودی کامل زخم شکمی: چند هفته تا چند ماه بسته به شرایط عمومی بیمار

🟩 عوارض احتمالی HoLEP

مانند هر عمل جراحی، HoLEP هم ممکن است عوارضی داشته باشد؛ هرچند در دست جراح باتجربه، احتمال این عوارض پایین است:

• سوزش ادرار در روزهای اول

• وجود خون خفیف در ادرار

• بی‌اختیاری خفیف و موقتی ادرار در برخی بیماران

🟧 جمع‌بندی

• HoLEP یک روش لیزری پیشرفته و کم‌تهاجمی برای درمان بزرگی پروستات است که به‌ویژه برای پروستات‌های بزرگ و بیماران پرخطر بسیار مناسب است.

• نسبت به TURP، خونریزی کمتر، تخلیه کامل‌تر بافت پروستات و احتمال کمتر نیاز به جراحی مجدد دارد.

• در مقایسه با عمل باز پروستات، برش پوستی ندارد، درد کمتر و دوره نقاهت کوتاه‌تری دارد.

انتخاب نهایی روش درمان باید بر اساس بررسی کامل وضعیت بیمار، حجم پروستات، بیماری‌های زمینه‌ای و نظر جراح متخصص انجام شود.

❓ سؤالات متداول درباره HoLEP، TURP و عمل باز پروستات (FAQ)

1. چه زمانی به‌جای دارو باید به فکر عمل HoLEP یا TURP باشم؟

وقتی علائم ادراری شدید شوند، کیفیت زندگی کاهش یابد، داروها دیگر مؤثر نباشند، یا عوارضی مثل احتباس ادرار، عفونت مکرر و سنگ مثانه رخ دهد، پزشک معمولاً گزینه‌های جراحی را مطرح می‌کند.

2. آیا HoLEP برای همه بیماران مناسب است؟

برای بسیاری از بیماران، به‌خصوص با پروستات‌های متوسط تا بزرگ، HoLEP گزینه بسیار خوبی است. اما در مورد هر بیمار، باید شرایط قلبی، سن، داروهای مصرفی و سایر بیماری‌ها به‌صورت فردی بررسی شود.

3. آیا HoLEP روی قدرت نعوظ تأثیر می‌گذارد؟

در اغلب موارد، قدرت نعوظ تحت تأثیر مستقیم قرار نمی‌گیرد. آن‌چه شایع‌تر است، انزال پسگرد است که بر لذت جنسی یا نعوظ تأثیر منفی ندارد، اما روی باروری می‌تواند اثر داشته باشد.

4. بعد از HoLEP چه مدت طول می‌کشد تا علائم من بهتر شود؟

بسیاری از بیماران در همان هفته‌های اول، بهبود واضحی در جریان ادرار احساس می‌کنند. کاهش تکرر و سوزش نیز تدریجاً طی چند هفته بهتر می‌شود.

5. آیا ممکن است بعد از چند سال دوباره نیاز به عمل داشته باشم؟

در HoLEP به دلیل برداشتن کامل‌تر بافت بزرگ‌شده، احتمال نیاز به جراحی مجدد بسیار کم است؛ در حالی‌که در TURP احتمال عمل مجدد کمی بیشتر است.

6. آیا TURP هنوز هم روش خوبی است؟

بله، TURP همچنان روش مفیدی است، به‌خصوص برای پروستات‌های با حجم کمتر و در مراکزی که HoLEP در دسترس نیست. انتخاب بین این دو روش به امکانات مرکز و تجربه جراح بستگی دارد.

7. آیا بعد از عمل پروستات باید رژیم غذایی خاصی رعایت کنم؟

معمولاً توصیه می‌شود مصرف مایعات را افزایش دهید، از یبوست جلوگیری کنید و در هفته‌های اول از مصرف زیاد ادویه، کافئین و الکل (در کشورهایی که مصرف می‌شود) خودداری کنید. جزئیات رژیم توسط پزشک توضیح داده می‌شود.

8. چه کسانی برای عمل باز پروستات انتخاب می‌شوند؟

امروزه در مراکز پیشرفته دنیا از این روش جراحی استفاده نمی شود و  از روش هولپ استفاده می شود.